Dementie informatie: symptomen en behandelingen
Wat is dementie eigenlijk? Dementie is de verzamelnaam voor verschillende soorten ziektes met overeenkomstige symptomen. Bij dementie kunnen de hersenen informatie niet meer goed verwerken waardoor hogere verstandelijke vermogens achteruit gaan. Dementie is een ziekte die onomkeerbaar is en in veel gevallen ook progressief is. Gemiddeld krijgen één op de vijf Nederlanders met de ziekte te maken.
Dementie is een sluipende ziekte. U heeft dan ook niet van de één op de andere dag last van al de symptomen. Het ontstaan van de klachten zal in verschillende fasen verlopen. De klachten worden steeds erger. Mensen met dementie leven gemiddeld acht jaar met de ziekte.
Soorten dementie
Dementie kent verschillende soorten. De meest voorkomende zijn:
- Ziekte van Alzheimer
- Vasculaire dementie
- Frontotemporale dementie (FTD)
- Lewy body dementie
Ziekte van Alzheimer in het kort
De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Deze vorm beslaat ongeveer 70% van alle dementie gevallen. Iemand met Alzheimer krijgt steeds meer problemen met het geheugen. Naar mate het erger wordt krijgt men ook moeite met dagelijkse vaardigheden.
Alzheimer ontstaat doordat zenuwcellen in de hersenen kapot gaan. Dit komt doordat zogenaamde beta-amyloïd eiwitten, zich ophopen in de zenuwcellen en zogenaamde plaques vormen. Onder andere door deze ophoping gaan cellen kapot en wordt de onderlinge communicatie tussen deze cellen verstoord.
Het verloop van Alzheimer is per persoon verschillend. Bij de één gaat het heel snel en bij de ander langzamer. In de beginperiode is het lastig te herkennen dat iemand last heeft van Alzheimer.
Vasculaire dementie in het kort
Vasculaire dementie is een andere veel voorkomende vorm. De oorzaak hiervan ligt bij problemen in de doorbloeding van de hersenen. Bij één op de zes mensen met dementie is vaatschade de hoofdoorzaak.
Veel mensen met vasculaire dementie hebben voorafgaand hart- en vaatziekten (gehad). Hierbij kunt u denken aan een hoge bloeddruk, hartritmestoornissen, suikerziekte of TIA’s. Het komt ook vaak voor dat iemand voorafgaand één of meerdere beroertes heeft gehad.
De symptomen hiervan zijn afhankelijk van het gebied van de hersenen dat beschadigd is. Er zijn dus veel verschillende klachten van deze ziekte die echter niet bij iedereen zullen ontstaan. Wat vaak opvalt is dat men langzamer gaat spreken, handelen, lopen, wankeler gaan lopen en zich moeilijk kunnen concentreren.
Frontotemporale dementie (FTD) in het kort
Frontotemporale dementie is ook bekend als de ziekte van Pick. In 25 tot 40 % van de gevallen is Frontotemporale dementie erfelijk en is, op de ziekte van Alzheimer na, de meest voorkomende vorm van dementie. Opvallend is, dat deze variant veel voorkomt bij relatief jonge mensen (40 – 60 jaar oud). De vorm ontstaat doordat de hersencellen in de frontaalkwab en de temporaalkwab afsterven.
De symptomen zijn afhankelijk van waar in de hersenen cellen afsterven. Vaak ontstaan eerst problemen met het gedrag, persoonlijkheid en spraak en in een later stadium problemen met het geheugen, emoties, taal en motoriek.
Lewy body dementie in het kort
Bij iemand met Lewy body dementie bevinden zich zogenaamde Lewy bodies in de zenuwcellen van de hersenen. Lewy bodies, oftewel Lewy lichaampjes, zijn eiwit-opstapelingen in de hersenen. Wat opvallend aan deze variant is, is dat de verschijnselen veel op verschijnselen van de ziekte van Parkinson lijken. Denk hierbij aan trillende lichaamsdelen, stijfheid, langzame bewegingen en een afwijkende manier van lopen. Doordat de verschijnselen zo gelijk zijn wordt vaak de verkeerde diagnose gesteld.
Hoe wordt dementie vastgesteld?
Het is niet eenvoudig om een diagnose te maken van dementie. Na de diagnose is het nog van belang om de juiste vorm te bepalen. Vergetelheid en gedragsveranderingen kunnen verschillende oorzaken hebben. Wilt u nader onderzoek laten doen? Neem dan contact op met de huisarts. Hij / zij zal verder onderzoek doen En stuurt u zo nodig naar een specialist.
Hoe ziet zo’n onderzoek van een huisarts er uit? De huisarts begint met een aantal vragen om te zien hoe het geheugen er voor staat. Ook kan er een aanvullend urine- of bloedonderzoek worden gedaan om bepaalde oorzaken uit te kunnen sluiten. Ook kan hieruit komen dat er mogelijk andere aanleidingen zijn voor uw klachten. Hierbij kunt u denken aan vitamine tekort, verkeerd gebruik van medicijnen of iets dergelijks.
De huisarts kan ook een vervolgonderzoek doen met iemand uit uw omgeving. De huisarts zal vragen naar welke veranderingen diegene is opgevallen.
Wanneer de huisarts dementie niet uit kan sluiten, wordt u doorverwezen naar een geheugenpoli of de afdeling neurologie van een ziekenhuis. De specialist zal u nader neurologisch en neuropsychologisch onderzoeken. Eventueel met aanvullend onderzoek met een MRI-scan. Ook zal de specialist de oorzaak van de dementie veroorzaakt proberen vast te stellen.
Behandeling van dementie
Voorafgaand aan de behandeling leeft u in een onzekere periode naar de diagnose. Na de diagnose kunt u terecht bij een casemanager. Een casemanager is een onafhankelijke begeleider voor mensen met dementie en hun naasten. De wetten, regels en zorgmogelijkheden rondom dementie zijn ingewikkeld. Een casemanager informeert, begeleidt, adviseert en regelt zorg voor u en uw naasten.
Een casemanager helpt bij:
- Het vinden van de weg in de ingewikkelde wereld van zorg en welzijn.
- Het regelen van zorg.
- Het bieden van emotionele begeleiding.
Iedereen met de diagnose dementie heeft recht op een casemanager. Deze wordt vergoed uit uw basisverzekering.
Hulpmiddelen bij dementie
Gelukkig zijn er hulpmiddelen die het leven van iemand met de ziekte gemakkelijker kunnen maken. Voorbeelden hiervan vindt u hieronder.
Het belang van het vaststellen van dementie
De diagnose wordt vaak pas jaren na het begin van de klachten gesteld. Bij jongeren duurt het vaak nog langer. Een bekende reden is een te laat bezoek aan de huisarts. Daarnaast is het vaststellen van dementie, vooral bij jongeren, moeilijk waardoor de huisarts er ook naast kan zitten en de klachten niet serieus kan nemen.
Dementie is nog niet te genezen. Dat houdt niet in dat het niet belangrijk is een diagnose te laten stellen. Met een diagnose heeft u recht op hulp en ondersteuning. Een vroegtijdige diagnose vergroot de kans op een eventuele behandeling die de ziekte kan stabiliseren, vertragen of verzachten.
Redenen om een vroege diagnose te laten stellen:
• Uitsluiten van andere ziektes. Dit kan u een stukje zekerheid en rust geven
• Juiste behandeling om de klachten te stabiliseren, vertragen of verzachten.
• De juiste hulp om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen.
• Er is een logische verklaring voor uw problemen. Dit kan leiden tot een opluchting.
• U leert vroegtijdig om te gaan met de ziekte.
• U kan in een vroeg stadium zelf nog keuzes maken. Zo kunt u bijvoorbeeld gaan nadenken over waar u in de toekomst mogelijk zorg wilt krijgen.
• U kunt ervaringen delen met lotgenoten.
Verschijnselen bij dementie
Dementie is niet hetzelfde als vergeetachtigheid. En niet elke vorm van dementie laat zich kenmerken door dezelfde verschijnselen. Toch zijn er een aantal verschijnselen waaraan de ziekte is te herkennen, dit zijn:
Geheugen:
- Het wordt moeilijk nieuwe informatie te onthouden.
- Dingen die u vroeger geleerd heeft kunt u moeilijker oplepelen.
- Naast dat u namen vergeet begint u ook gezichten niet meer te herkennen.
- Gebeurtenissen van gister beginnen vaag te worden.
- U weet niet meer wat u aan het doen bent of waarom u ergens heen bent gegaan.
Oriëntatie:
- U kunt de weg niet vinden in een vertrouwde omgeving
- U weet niet waar u bent
- Het inschatten van tijd wordt lastiger
Taal en communicatie:
- Gesprekken voeren wordt moeilijker.
- U geeft onlogische antwoorden of u valt af en toe stil.
- U herhaalt hetzelfde verhaal of dezelfde vraag.
Plannen, organiseren, handelingen uitvoeren
- U krijgt moeite met plannen.
- U krijgt moeite met dingen in een bepaalde volgorde uit te voeren.
- Eenvoudige handelingen als aankleden worden moeilijker.
- U heeft geen oog meer voor netheid.
- U bent vaak dingen kwijt.
Lichamelijk:
- U heeft minder aandacht voor uw uiterlijk.
- U valt zonder reden af.
- U heeft moeite met bewegen/lopen.
Karakter en gedrag:
- Er spelen gedragsveranderingen op. Bijvoorbeeld een introvert iemand wordt extravert. Vooral bij jongeren met dementie is er vaker sprake van gedragsverandering.
- U wordt passief.
- U bent ongericht bezig.
Wat maakt de kans op dementie groter?
Er zijn verschillende factoren die de kans op dementie vergroten. Deze zijn:
- Dementie komt vaker voor bij mensen op leeftijd.
- Lage mentale activiteit. Bijvoorbeeld weinig uitdaging in het werk, sociale activiteiten en opleiding.
- Weinig bewegen
- Depressies
- Ziektes en ongezonde levensstijl kunnen er voor zorgen dat u meer kans heeft op dementie. Denk hierbij aan Diabetes, Mellitus, overgewicht, hoge bloeddruk en roken.
- Mensen met de ziekte van Parkinson krijgen naarmate de ziekte vordert, steeds meer kans op dementie.
- Dementie kan ook erfelijk zijn. Komt dementie in uw familie voor? Dan heeft u misschien een verhoogde kans om het ook te krijgen. Deze kans is echter niet zo groot.
Het voorkomen van dementie is helaas nog niet mogelijk. Wel komen er steeds meer aanwijzingen dat een gezonde levensstijl dementie kan uitstellen.
Wijst vergeetachtigheid op dementie?
Het is normaal dat uw geheugen in de loop van uw leven minder goed wordt. Dat u soms dingen vergeet is heel normaal en hoeft niet meteen op dementie te wijzen. Voorbeelden van normale vergeetachtigheid zijn:
- U kunt de naam van de persoon die u gister ontmoet heeft niet meer herinneren.
- U vergeet in alle drukte een afspraak.
- U vergeet de container bij de weg te zetten.
Wanneer contact opnemen bij vergeetachtigheid of dementie?
Wanneer u, of iemand in uw omgeving, denkt dat u last heeft van dementie loont het altijd om naar de huisarts te gaan. Een diagnose geeft u een stukje zekerheid. Ook als het betekend dat u wel dementie heeft. Een vroege diagnose kan u en uw naasten helpen om beter met de ziekte om te gaan.
Als de diagnose stelt dat u geen dementie heeft, dan kan er wel een andere diagnose zijn. Problemen met geheugen, taal of gedrag kunnen namelijk ook een andere oorzaak hebben. Denk hierbij aan een burn-out, depressie of bijwerkingen van medicijnen.
Cijfers over dementie
Hieronder vindt u cijfers over dementie in Nederland:
- Ruim 270.000 mensen in Nederland hebben een vorm van dementie.
- Ieder uur krijgen vijf mensen in Nederland dementie. Gemiddeld duurt het 14 maanden voordat er een diagnose gesteld wordt. Bij jonge mensen ongeveer vier jaar.
- Als gevolg van de vergrijzing zal het aantal mensen met dementie in de toekomst explosief stijgen. Er wordt berekend dat het in 2040 om circa 500.000 mensen zal gaan.
- Volgens onderzoekers is dementie de ziekte met de hoogste ziektelast voor patiënten.
- Dementie heeft de hoogste zorgkosten van Nederland. In 2015 was dit € 600.000.000 wat neerkomt op 7,7% van de totale zorgkosten. Bijna het volledige bedrag ging in 2015 naar de zorg via verpleeghuizen, verzorgingshuizen en thuiszorg.
- Ongeveer 70% van de mensen met dementie woont thuis.
- Leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor dementie.
- 8% van de mensen boven 65 jaar heeft dementie
- 25 % van de mensen boven 80 heeft dementie
- 40% van de mensen boven de 90 heeft dementie
Zorgulpmiddelen die extra ongemak kunnen voorkomen vindt u bijvoorbeeld via de volgende links: seniorenklokken en ouderentelefoons.
De informatie is niet afkomstig van een medisch specialist. Zodoende kunnen er geen rechten aan worden ontleend. Voor een medisch advies wordt contact met een arts geadviseerd.